نتيجه هم كاملاً قابل پيش بينى بود؛ چون طى يك بررسى 18 ماهه، ثابت شد كه اسرائيل در جريان تهاجم به لبنان، به صورتى بسيار گسترده و همه جانبه بمب‏هاى خوشه‏اى را عليه مردم غير نظامى به كار گرفته است و نيز براساس گزارش‏هاى محرمانه‏ى سازمان «سيا» روشن شد كه اسرائيلى‏ها 9 گونه بمب خوشه‏اى ساخت آمريكا را در 19 نقطه‏ى بيروت و 51 نقطه‏ى مشخص ديگر لبنان مورد استفاده قرار داده‏اند.
سرانجام حكومت ريگان پس از دريافت گزارش‏هايى كه به عنوان اسناد انكارناپذير در مورد سوء استفاده‏ى اسرائيل از بمب‏هاى خوشه‏اى تلقى مى‏شد، در روز شنبه 1362/4/18 ه.ش )9 ژوئيه 1983م) ارسال محمولات حاوى بمب خوشه‏اى را براى اسرائيل به حال تعليق در آورد؛ ولى هنوز چندى از اين اقدام نگذشته بود كه همزمان با سفر اسحاق شامير نخست وزير جديد اسرائيل به‏واشنگتن )78 آذر 1362ه.ش 2829 نوامبر 1983 م) و امضاى به‏اصطلاح «توافقنامه‏ى همكارى استراتژيك» بين دو كشور، پرزيدنت ريگان به‏عنوان اجراى بخشى از اين توافقنامه، دستور داد تا ارسال بمب‏هاى خوشه‏اى به‏اسرائيل، بار ديگر از سر گرفته شود و اين مسئله حيرت‏آور نخواهد بود اگر بدانيم كه طبق تأييد پنتاگون، آمريكا خودش نيز بعداً در روز سه شنبه 1362/9/15 ه.ش )6دسامبر1983 م) از بمب‏هاى خوشه‏اى عليه مواضع سوريه در لبنان استفاده كرد. يعنى، ما نه تنها ديگران را به رعايت ضوابطى كه وضع كرده‏ايم وادار نساختيم، بلكه پيروى از اين ضوابط را، حتى جزء وظيفه‏ى خودمان هم ندانستيم.»
بال، درباره‏ى واكنش مسخره‏ى ريگان نسبت به جنايات اسرائيل در بيروت، مى‏نويسد:
«در تمام طول دوره‏ى اشغال بيروت توسط اسرائيل، حكومت ريگان عملاً از به كارگيرى قدرت قانونى خود در جلوگيرى از ادامه عمليات اسرائيلى طفره رفت و تنها پس از آن كه حدود يك ماه از فرو ريختن بمب و گلوله‏ى آمريكايى توسط اسرائيل بر مناطق مسكونى غرب بيروت سپرى شد، تازه واكنش رئيس‏جمهورى آمريكا به اين شكل بروز كرد كه: در روز 1361/5/13ه.ش )4 اوت1982 م) به اسرائيل هشدار داد چنان‏چه دست از ادامه‏ى اشغال بر ندارند، اين مسئله به صورت بسيار جدى مطرح مى‏شود كه آيا اسرائيلى‏ها دارند از سلاح آمريكايى براى دفاع مشروع از خود استفاده مى‏كنند؟...
پس از چند هفته سكوت، ريگان لطف فرمود و از قتل و ويرانى و آوارگى مردم لبنان اظهار نگرانى كرد؛ اما با اين وجود بر طبق قوانين آمريكا از اسرائيلى‏ها نخواست كه از كشتن غير نظاميان، آن هم با سلاح آمريكايى كه آمريكا آن‏ها را فقط به منظورهاى دفاعى در اختيار اسرائيل گذاشت، دست بردارد.»
روز 1361/5/13ه.ش )4 اوت 1982 م) همان روزى كه ريگان به‏اسرائيل اعتراض كرد، از سوى شوراى امنيت سازمان ملل متحد،قطعنامه‏ى ديگرى مبنى بر محكوميت اسرائيل در حمله به غرب بيروت صادر شد كه به علت مخالفت آمريكا، مورد تصويب قرار نگرفت؛ و اين چيزى نبود جز پرده‏اى ديگر از نمايش خيمه شب بازى آمريكا و اسرائيل كه سلاح و بمب‏هاى كشنده را در اختيار نظاميان و جنايتكاران اين رژيم مى‏گذاشت و در برابر فشار جهانى سعى مى‏كرد ژست بشر دوستانه بگيرد؛ ولى عملاً هر گونه محكوميت اسرائيل را رد مى‏كرد و به اين رژيم متجاوز اجازه مى‏داد جنايات و تجاوزگرى‏هايش را در لبنان ادامه دهد.
اين گونه برخوردهاى آمريكا، عجيب نمى‏نمود. پيش از آن نيز هنگامى كه در تاريخ 1360/9/23ه.ش )14 دسامبر 1981 م)، اسرائيل بلندى‏هاى جولان را كه در سال 1346ه.ش )1967 م) در نبرد با سوريه اشغال كرده بود، رسماً به خاك خود ضميمه ساخت، چندى بعد از اين‏كه شوراى امنيت سازمان ملل قطعنامه‏اى درباره‏ى غير قانونى بودن اين عمل صادر كرد و حتى آمريكا به آن راى مثبت داد، در شوراى امنيت، قطعنامه ديگرى به عنوان مجازات اسرائيل در مورد عدم تمكين به قطعنامه‏ى قبلى مطرح شد كه آمريكا بلافاصله آن را وتو كرد.

مداخله‏ى آمريكا
زمانى كه ريگان، «فيليپ حَبيب» نماينده‏ى مسيحى لبنانى الاصل خود را به لبنان فرستاد تا تلاش كند به راه‏حلى جهت اخراج مسالمت‏آميز رهبران و رزمندگان ساف از لبنان دست يابد، هدفش اين بود كه اسرائيل به يكى از اهداف خود نايل شود.
از آن‏جا كه نيروهاى اسرائيلى با نقض وعده‏ها و تعهدات دولت خود،وارد غرب بيروت شده بودند، راه حل پيشنهادى نيز مستلزم اعزام «نيروهاى حافظ صلح» توسط سازمان ملل متحد، به منظور جداسازى نيروهاى متخاصم از يكديگر بود؛ اما اسرائيل ورود نيروهاى سازمان ملل را كه اتفاقاً آمريكا و اتحاد شوروى نيز از آن حمايت مى‏كردند، رد كرد؛زيرا اسرائيل همواره با هر اقدامى كه سازمان ملل به نحوى در آن شركت داشته باشد، مخالفت مى‏كرد و اصولاً از چنين اقدامى متنفر بود. غالباً در برخورد خواسته‏ها و اراده‏ها ميان اسرائيل و آمريكا، طرف پيروز همواره رژيم صهيونيستى بوده است و اين بار نيز آمريكا تسليم اسرائيل شد و ظاهراً با نارضايتى، با تشكيل يك «نيروى چند مليتى» (غيروابسته به سازمان ملل) كه بخشى از آن را يك واحد تفنگداران آمريكايى‏تشكيل دهند، موافقت‏كرد.
اين در واقع آغاز ماجراجويى دولت ريگان و به خطر انداختن جان تفنگداران آمريكايى در منطقه‏اى بود كه مالامال از عواطف و احساسات خصمانه نسبت به آمريكا بود؛ به خصوص اين‏كه پس از اخراج عناصر ساف،فلسطينى‏هايى در لبنان باقى مانده بودند كه ممكن بود در اثر يأس و احساس محروميت و خشم كه سراسر بيروت را فرا گرفته بود، دست به‏اعمال خشونت‏آميز بزنند.
جورج بال، در كميسيون امور خارجه كنگره آمريكا، نسبت به اين امر هشدار داد و پيشنهاد كرد كه به جاى نيروهاى آمريكايى سربازانى از ديگر كشورها به لبنان اعزام شوند تا رزمندگان گروه‏هاى ضد آمريكايى در لبنان درصدد ترور آن‏ها برنيايند؛ اما دولت آمريكا اين توصيه را ناديده گرفت و تفنگداران خود را به لبنان فرستاد و بعد هم اشتباه ديگرى مرتكب شد و تنها پس از 17 روز، آن هم با عجله، آن‏ها را از لبنان عقب كشيد و به اين ترتيب، زمينه را براى وقوع يك سرى كشتارهاى دسته‏جمعى و وحشيانه و دردناك فراهم كرد.
جورج بال درباره‏ى چگونگى اعزام تفنگداران آمريكايى به بيروت، در كتاب «خطا و خيانت در لبنان» مى‏نويسد:
«اسرائيلى‏ها به خاطر وارد آوردن فشار بر 6000 چريك فلسطينى كه در غرب بيروت به دام افتاده بودند، عملى انجام دادند كه بى شباهت به روش‏هاى قرون وسطايى نبود؛ زيرا آن‏ها پس از محاصره‏ى غرب بيروت، از روز 14 تيرماه(پنجم ژوئيه)، راه عبور هر نوع وسيله‏ى نقليه را به داخل شهر سدّ كردند و جلوى ورود مواد ضرورى مثل غذا، آب و سوخت را براى مصرف 500 هزار نفر سكنه بيروت غربى گرفتند.
چون اسرائيل از اجابت خواسته‏ى ريگان جهت عقب نشينى از غرب بيروت، سرباز زد، مقامات واشنگتن در صدد تشكيل نيرويى به عنوان حافظ صلح بر آمدند تا شايد استقرار اين نيرو در فاصله‏ى ميان قواى اسرائيل و اعضاى ساف، بتواند راه را براى خروج فلسطينى‏ها از غرب بيروت هموار كند. تشكيل چنين نيرويى ماجرايى است بحث انگيز. چون اسرائيل به هيچ وجه زير بار قبول نيروهاى سازمان ملل، بدون حضور تفنگداران آمريكايى نمى‏رفت،ريگان موافقت خود را با شركت تفنگداران آمريكايى در يك نيروى چندمليتى براى حضور در بيروت اعلام كرد.»
روز يكشنبه 1361/5/24ه.ش )15 اوت 1982 م) كابينه‏ى اسرائيل، اعلام كرد كه طرح جديد فيليپ حبيب را براى استقرار نيروى حافظ صلح بين‏المللى در بيروت، مى‏پذيرد و به دنبال آن نيز در روز 1361/6/7 ه.ش)29 اوت 1982 م) دولت لبنان رسماً از كشورهاى آمريكا، فرانسه، انگليس و ايتاليا خواست تا نيروهايى از جانب خود را براى نظارت در امر خروج فلسطينى‏ها از بيروت، به لبنان اعزام دارند.
سرانجام چهار شنبه 1361/6/3 ه.ش )25 اوت 1982 م) گروهى شامل 800 تفنگدار آمريكايى به دستور ريگان به لبنان اعزام شدند تا در آن‏جا با پيوستن به قواى فرانسوى و ايتاليايى و انگليسى، با هم نيروى حافظ صلح چند مليتى را به‏وجود آورند.
ريگان مى‏گفت: «تفنگداران ما تحت هيچ شرايطى بيش از 30 روز در لبنان نخواهند ماند و فرماندهان آن‏ها موظفند تفنگداران را فقط در مناطقى مستقر كنند كه برايشان خطر كم‏ترى وجود دارد.»
دولت ريگان در دى ماه 1361ه.ش (دسامبر 1982 م) و در سفارتخانه‏ى آمريكا در بيروت، به منظور نظارت بر تجهيز و تربيت نيروهاى نظامى لبنان، يك دايره‏ى همكارى نظامى را تاسيس كرد. ژنرال «آرتور فينتِل» مأمور متصدى اين طرح، اظهار داشت: اجراى «حقيقتاً هيچ ارتشى براى بازسازى وجود نداشت.»
بنابر اظهارات منابع نظامى آمريكا، ارتش لبنان در جنگ داخلى1354ه.ش )1975 م) از هم پاشيده شده بود. از يك ديدگاه، تنها پنج نفر براى كار در مقر فرماندهىِ مرمرين و شيشه‏اى وزارت دفاع در نظر گرفته شده بودند. پس از رسيدن فينتل، او به جاى 21 هزار نفر، ده هزار نفر را در اونيفورم مخصوص يافت؛ همچنين 24 انبار كالا پر از تجهيزات نظامى استفاده نشده را يافت. محموله‏هايى براى مصرف حداقل هفت سال كه هرگز در دسترس نيروها قرار نگرفت. لبنانى‏ها تا زمانى كه رمز كامپيوترى را در سيستم ذخيره‏اى خود گم نكرده بودند، كوچك‏ترين اطلاعى از محتواى داخل انبارها نداشتند. اهداف فينتل در جهت بازسازى ارتش لبنان در كوتاه مدت، تشكيل سه بريگاد (مشتمل بر حدود 5000 نفر) از 2400نفرى بود كه هر يك از توان رزمى بالايى برخوردار بودند. قرار بود يك بريگاد در جنوب لبنان مستقر شود تا اگر زمانى نيروهاى اسرائيل عقب‏نشينى كردند، آن‏ها امنيت را در امتداد مرز شمالى تأمين كنند. دو بريگاد ديگر مأمور حفظ صلح در بيروت بودند.

درگيرى با مسلمانان
نيروهاى آمريكايى، از بدو ورود به لبنان، به اعمالى دست زدند كه حساسيت مسلمانان را برانگيخت. ايجاد پست‏هاى بازرسى در خيابان‏ها و همين‏طور گشت‏هاى نظامى در مناطق غربى بيروت كه گاه منجر به درگيرى با مسلمانان مى‏شد، از آن جمله بود. آن‏ها از همان اول، به مسلمانان به‏چشم دشمن نگاه كردند و در حمايت از مواضع اسرائيل و فالانژيست‏هاى مسيحى، به مقابله با آنان پرداختند. نيروهاى مسلح مردمى كه مشغول مقاومت در برابر اسرائيل بودند، توسط آمريكايى‏ها خلع سلاح شده و تحويل يگان‏هاى ارتش لبنان كه تحت امر مسيحيان بود، مى‏شدند. براى آمريكا، اقليت مسيحى، بسيار بيش‏تر از اكثريت مسلمان لبنان اهميت داشت و همه موضعگيرى‏هاى سياسى و نظامى‏اش نيز بر همين اساس بود.
برخى گزارش‏ها و اظهارات غير رسمى، مؤيد اين مسئله است كه تعدادى از تفنگداران آمريكايى به خصوص سياهپوستان از بدو ورود به‏لبنان، به جمع مسلمانان پيوسته و دوشادوش آنان عليه اسرائيل وفالانژيست‏ها جنگيدند. منابع رسمى آمريكا در اين باره هيچ اظهار نظر مشخصى نكرده‏اند.
از ميان چهار نيروى غربى مستقر در لبنان، آمريكايى‏ها و فرانسوى‏هاخود را با مردم درگير كردند؛ به همين لحاظ اين نيروها از اولين اهداف‏مسلمانان بودند.
جورج بال، درباره‏ى شركت دادن تفنگداران آمريكايى در درگيرى‏هاى لبنان و پيامدهاى ناگوار آن، نوشته است:
«اگر حكومت ريگان، پس از مواجهه با مسئله‏ى درگيرى نيروهاى مخالف در بيروت، به مشورت با ساير اعضاى تشكيل دهنده نيروى حافظ صلح مى‏پرداخت، تا برنامه خروج پرسنل اين نيرو از بيروت را تنظيم كند، هرگز متهم به بزدلى و يا عدم احساس مسئوليت نمى‏شد؛ ولى دولت آمريكا، به‏جاى كوشش در اين راه و پايان دادن به مأموريت تفنگدارانش، بر عكس دستور داد تفنگداران آمريكايى مستقيماً وارد نبرد شوند و با آتش اسلحه، امر حفاظت از صلح را به عهده بگيرند!
دولت آمريكا، نه تنها به تفنگداران دريايى مأموريت داد تا عليه دَروزى‏ها كه براى دفاع از خود در مقابل تهاجم مارونى‏ها مى‏جنگيدند دست به تيراندازى بزنند، بلكه از توپخانه ناوگان عظيم مستقر در سواحل بيروت نيز كمك گرفت و آتش سنگين را به سوى مواضع دروزى‏ها و شيعيان در كوهستان «شوف» نشانه رفت.
ريگان در توجيه اين اقدام گفت: «ما داريم به ارتش لبنان كمك مى‏كنيم تا مواضع كوهستانى دروزى‏ها را تسخير كند.» و در همان حال، ضمن تاكيد فرمانده تفنگداران آمريكايى، مبنى بر اين‏كه «نيروهاى ما در معرض خطر قرار ندارند» ناوگان ما، با توپخانه سنگين و هواپيماهايمان، با فرو ريختن بمب، به كوبيدن مواضع دروزى‏ها مشغول بودند.
... اظهار نظرهاى مقامات آمريكايى در اين مورد، به قدرى ضد و نقيض بود كه تصور مى‏شد خود آن‏ها هم هرگز نفهميده‏اند چرا با توپخانه و هواپيما مواضع كوهستانى شوف را هدف قرار داده‏اند.
يك روز اعلام مى‏شد كه: «اين كار براى حفاظت تفنگداران آمريكايى است» (و البته هدف از آن هم جا انداختن مسئله در كنگره بود) روز ديگر مى‏گفتند: «مى‏خواهيم به ارتش لبنان كمك كنيم تا موجب تقويت حاكميت امين جميل و گسترش قدرت دولت بر سراسر لبنان شود.» (گوئى اصلاً مسئله حضور نيروهاى آمريكايى به عنوان حافظ صلح مطرح نبوده است).
اغتشاش فكرى در بين مقامات دولت آمريكا، تا بدان پايه بود كه روز1362/11/22ه.ش )11 فوريه 1984م) «جان لمان» معاون دريايى وزارت دفاع، اعلام كرد: «ما قصد داريم با تخريب مواضع دروزى‏ها نشان بدهيم كه از امين جميل حمايت مى‏كنيم.» ولى بعد از ظهر همان روز وى براثر پافشارى كاخ سفيد نظرش را تغيير داد و گفت: «هدف ما چيزى جز حفظ جان تفنگداران دريايى نيست.»
وقتى اظهارات يك مقام رسمى، در فاصله صبح تا بعد از ظهر به آن صورت عوض مى‏شود، نه معلوم بود كدام حرف او را بايد موضع رسمى دولت به حساب آورد و نه با وجود اين همه پراكنده گويى مى‏شد فهميد كه در ميان اعضاى حكومت ريگان، چه كسى مسئول امور لبنان است.
... اظهارات ناشيانه‏ى پرزيدنت ريگان هم مزيد بر علت بود و بيش‏تر سبب انحراف ذهن مردم از توجه به واقعيت‏ها مى‏شد. قبلاً موقعى كه قرار بود تفنگداران دريايى براى بار دوم عازم بيروت شوند، پرزيدنت ريگان گفته بود: «تفنگداران ما مأموريت دارند با حضور خود، سبب تحكيم قدرت دولت لبنان براى در دست گرفتن پايتخت آن كشور شوند و با اين كار، شرايطى فراهم خواهد آمد تا قدرت دولت مركزى بر سراسر لبنان گسترش پيدا كند.»
ولى ريگان نمى‏دانست كه اين مأموريت براى تفنگداران آمريكايى به كلى با وظيفه‏ى حفاظت از صلح (به معناى رسمى و تاريخى آن) مغايرت دارد؛ زيرا وقتى يك گروه با هدف حفظ صلح به منطقه‏اى اعزام مى‏شوند، هدفشان بايد جداسازى‏نيروهاى متخاصم و برقرارى آتش بس بين آن‏ها باشد، نه اين‏كه در آن‏جا جانب يكى از طرفين منازعه را بگيرند و با طرف ديگر به مقابله برخيزند.ولى اظهارنظرهاى ريگان فقط به همين مورد ختم نمى‏شد.
چند ساعت بعد از ورود دوباره‏ى تفنگداران آمريكايى به بيروت، پرزيدنت ريگان اعلام كرد: «به مجرد اينكه مقامات لبنانى به تفنگداران ما اطمينان بدهند كه دولت لبنان به تنهايى مى‏تواند امنيت پايتخت را حفظ كند، آن‏ها بيروت را ترك خواهند گفت.» و بعد از مدتى در تاريخ 1362/8/2ه.ش )24 اكتبر 1983م) پرزيدنت ريگان، كه گويى جنگ‏هاى گذشته را به فراموشى سپرده، و تازه هوس دوران جنگ ويتنام به سرش زده، طى مصاحبه‏اى به خبرنگاران گفت: «ايالات متحده‏ى آمريكا در لبنان منافع حياتى دارد؛ چون اگر لبنان به دست نيروهاى دشمنِ غرب بيفتد، نه تنها موقعيت استراتژيك ما را در شرق مديترانه در معرض تهديد قرار مى‏دهد، بلكه اصولاً ثبات و امنيت تمام خاورميانه را به هم مى‏ريزد.» و البته ضمن آن هم ريگان در مصاحبه‏ى خود به اين نكته‏ى منطقى اشاره كرد كه: «ولى با وجود چنين خطراتى، افزايش توان رزمى نيروهاى ما در لبنان هيچ‏گاه قابل توجيه نخواهد بود.»
على‏رغم گفته‏هاى ريگان و اظهارات رسمى وزارت دفاع آمريكا كه همواره به خبرنگاران تاكيد مى‏كردند: «تفنگداران ما در بيروت، به هيچ وجه به مقابله با كسى نخواهند پرداخت و چنانچه جنگى اتفاق بيفتد، حتماً آن‏ها را فرا خواهيم خواند.» تفنگداران آمريكايى پس از وقوع جنگ بين گروه‏هاى متخاصم (متعاقب خروج نيروهاى اسرائيلى از بيروت) كماكان در بيروت نگه داشته شدند.
... در آغاز درگيرى مستقيم آمريكا در بيروت، توپخانه‏ى ناوگان ما، مواضع دروزى‏ها و شيعيان را هدف قرار دادند تا به زعم خود از تفنگداران ما حمايت كنند. كمى بعد، علاوه بر استفاده از توپخانه و حملات هوايى به عنوان پشتيبانى از ارتش لبنان، به تفنگداران ما نيز اجازه داده شد تا اقدام به تيراندازى كنند و سپس زمانى رسيد كه هواپيماهاى آمريكايى، پروازهاى خود را بر فراز مواضع پدافندى سوريه در منطقه‏ى تحت كنترل آن كشور در لبنان آغاز كردند؛ ولى چون اين اقدام منجر به سقوط يك هواپيما و اسارت خلبان آن (ستوان گودمن) توسط سوريه شد، دوباره به توپخانه‏ى ناوگان مستقر در ساحل بيروت رو آورديم و با توجه به اين‏كه از چنان فاصله‏اى نمى‏شد هدف‏گيرى دقيق داشت، بدون در نظر گرفتن تلفات مردم غير نظامى، گلوله‏باران مواضع دروزى‏ها و شيعيان را از سر گرفتيم.
به اين ترتيب آمريكا گام به گام به دخالت بيش‏تر در جنگ‏هاى داخلى لبنان كشيده شد و همراه با آن نيز هر روز خود را در مهلكه‏اى خطرناك فروتر برد تابه هدفى دست يابد كه اسرائيل قبلاً از آن قطع اميد كرده بود.
با اين وضع، ما نيز ديگر نمى‏توانستيم خود را يك نيروى حافظ صلح در لبنان قلمداد كنيم، و پرزيدنت ريگان هم اگر به هر شكل مى‏كوشيد تا با سخنان بى‏پايه‏اش اين مفهوم را القا كند، ولى حقيقت اين بود كه عنوان «حافظ صلح» براى تفنگداران آمريكايى در بيروت ديگر هرگز نمى‏تواند مصداق داشته باشد.
پرزيدنت ريگان، بدون آن‏كه واقعاً دليل قابل قبولى براى ادامه‏ى مأموريت تفنگداران دريايى ما در بيروت به مردم ارائه داده باشد، اين تفنگداران را به اجراى وظيفه‏اى گماشت كه علاوه بر مغايرت با هدف «حفاظت از صلح» آن‏ها را وامى داشت تا با زور، سبب بسط قدرت دولت مركزى لبنان (يعنى حاكميت فالانژيست‏ها) بر سراسر كشور شوند و در حالى كه سير حوادث تا آن زمان نشان مى‏داد كه چنين هدفى واقعاً غير قابل دست‏يافتن است، اصولاً بايد گفت: تغيير مأموريت تفنگداران دريايى، نه تنها معلول قضاوت غلط حاكميت آمريكا در مورد مسائل لبنان، بلكه به نوبه‏ى خود يك بى‏توجهى نسبت به حقايق تاريخ نيز محسوب مى‏شد؛ زيرا جريان كمك رساندن به امين جميل براى غلبه برگروه‏هاى مخالفش توسط تفنگداران دريايى و توپ‏هاى ناوگان آمريكايى را عيناً مى‏شد تكرار همان ماجرايى دانست كه در ويتنام جز شكست و سرافكندگى برايمان در پى نداشت و شبيه آن‏چه توسط چند رئيس جمهور مادر ويتنام و بعضى ديگر از كشورهاى جنوب شرقى آسيا انجام گرفت،پرزيدنت ريگان هم درصدد برآمد تا يك بار ديگر نيروهاى آمريكايى و حيثيت آمريكا را براى حمايت از دولتى ضعيف و بى پايه در لبنان، وارد عمل كند كه درست مثل دولت ويتنام جنوبى هوادارانى اندك داشت و آمريكا مى‏خواست هر طور شده با كمك‏هاى خود، آن را بر مخالفين قدرتمند (شبيه ويتنام شمالى) كه توسط همسايه مسلح شده بودند، مسلط نمايد.
ما در لبنان هم عيناً مثل ويتنام، در كشورى دست به كار شده بوديم كه در فاصله‏ى بسيار دورى از آمريكا قرار داشت؛ اصلاً با شرايط و اوضاعش آشنايى نداشتيم، منافع چندانى برايمان از آن‏جا تأمين نمى‏شد، و مردمى كه در محدوده‏ى آن به سر مى‏بردند، ملت مشخصى را تشكيل نمى‏دادند.
در ويتنام، پس از اعزام 560 هزار نفر نتوانستيم به اهداف خود برسيم و ناچار با تحمل شكست و تلفات سنگين باز گشتيم؛ و اينك در لبنان با اعزام1800 تفنگدار دريايى كه صرفاً از طريق توپخانه‏ى ناوگان مستقر در ساحل بيروت حمايت مى‏شدند يك بار ديگر قصد داشتيم براى دستيابى به اهدافى بكوشيم كه اصولاً غيرممكن به نظر مى‏رسيد.
ماجراى لبنان، براى آمريكا چيزى جز تكرار مضحك فاجعه ويتنام نبود؛ زيرا وقتى اسرائيل در رسيدن به اهداف خود كه آمريكا هم در آن شراكت داشت ناكام ماند، پرزيدنت ريگان درست شبيه پرزيدنت جانسون،پا بر نردبان تكبّر نهاد و با تاكيد بر اينكه «آمريكا در لبنان منافعى دارد.» و يا «اگر ما تسليم شويم، آن‏ها تمام خاورميانه را به چنگ خواهند آورد.» به حضور نظامى آمريكا در لبنان كماكان ادامه داد؛ ولى مضحك‏ترين قسمت ماجرا، اين‏جاست كه: «اگر ما واقعاً در لبنان منافع حياتى داشتيم، پس چرا اقدامات ما فقط به اعزام 1800 تفنگدار دريايى (و پشتيبانى از آن‏ها توسط ناوگانها) محدود شد، و شبيه ويتنام، حداقل 550 هزار نفر را براى حفظ «منافع حياتى» خود، به لبنان گسيل نداشتيم؟»

خروج فلسطينى‏ها
حكومت ريگان، با وجودى كه به قطعنامه‏ى شوراى امنيت سازمان ملل مبنى بر برقرارى آتش بس فورى در بيروت راى داده بود، فشارى بر اسرائيل نياورد و به جاى آن، تمام كوشش واشنگتن در اين راستا قرار گرفت كه راه رسيدن اسرائيل به هدفش را در مورد اخراج سران ساف از بيروت هموار كند تا به اين وسيله، هم ارتش اسرائيل را از تحمل خسارات و تلفات سنگين نجات دهد و هم از تنفر شديد جهانيان نسبت به اقدامات اسرائيل در غرب بيروت، بكاهد. در تعقيب اين هدف، «فيليپ حبيب» به عنوان فرستاده ويژه‏ى ريگان، راهى بيروت شد تا مذاكراتى را براى تدارك خروج سران ساف از بيروت ترتيب دهد.
«اِلياس سِركيس» رئيس جمهورى لبنان كه ماه‏هاى آخر دوره‏ى رياست جمهورى خود را مى‏گذراند، هيئتى را متشكل از 5 نفر از رهبران گروه‏هاى لبنانى تحت عنوان «كميته‏ى نجات ملى» تشكيل داد تا به امر مذاكره با فيليپ حبيب و اسرائيل بپردازند. اعضاى اين هيئت عبارت بودند از:
1- شَفيق وَزان، نخست وزير
2- فواد پِطرُس، وزير امور خارجه
3- بشير جميل، رهبر شبه نظاميان فالانژ و هم‏پيمان اسرائيل
4- وليد جُنبَلاط، رهبر حزب سوسياليست ترقى‏خواه
5- نبيه بِرّى، رهبر جنبش شيعى امل
اين هيئت مذاكره با فيليپ حبيب را آغاز كرد. نتيجه‏ى مذاكره،پذيرش صلح حبيب بود. به موجب اين طرح، مقرر گرديد كه آتش بس برقرار شود و مبارزان فلسطينى در سيزده مرحله، از 30/5 تا 1361/6/13 ه.ش)21 اوت تا 4 سپتامبر 1982م) لبنان را ترك كنند.
توافقات كميته‏ى نجات ملى با فيليپ حبيب، اعتراضات گسترده‏اى را در ميان مسلمانان در پى داشت.
سرانجام روز چهارشنبه 1361/5/20ه.ش )11 اوت 1982م)،اسرائيل با كليات طرح خروج رهبران ساف از بيروت به شرط بعضى اصلاحات در متن آن موافقت كرد؛ ولى با وجود اين، فرداى آن روز،طبق دستور ژنرال‏شارون، هواپيماهاى اسرائيلى بر فراز بيروت به پرواز در آمدند و با وحشى‏گرى تمام، آن قدر بمب و راكت بر غرب بيروت فرو ريختند كه يازده ساعت پس از آغاز اين حمله، مقامات لبنانى ناگزير از ادامه‏ى مذاكرات صلح دست برداشتند.
بال، درباره‏ى تضمين آمريكا به عرفات در قبال خروج رزمندگان فلسطينى از بيروت مى‏نويسد:
«درباره‏ى خروج رهبران ساف از بيروت، اولين خواسته‏ى ياسر عرفات هم‏اين بود كه به او اطمينان داده شود پس از ترك بيروت، سلامت و امنيت خانواده‏هاى فلسطينى كه در اردوگاه‏ها باقى مى‏مانند، تأمين خواهد شد؛ زيرا او و همكارانش، بيش‏تر از اين جهت نگرانى داشتند كه در صورت خروجشان از بيروت، مارونى‏هاى فالانژيست در اردوگاه‏هاى آوارگان به جان فلسطينى‏ها بيفتند و حمام خون به راه بيندازند.
فيليپ حبيب كه خواسته‏ى ياسر عرفات را معقول مى‏ديد، از بگين و بشير جميل تضمين‏هاى مورد نظر را گرفت و همراه با مهر تاييدى كه با اعتبار آمريكا بر آن‏ها زد، عرفات را مطمئن كرد كه نظرش اجابت خواهد شد.»

زمينه‏ سازى براى كشتار
بال، درباره‏ى عدم پايبندى صهيونيست‏ها و فالانژيست‏ها به تعهدات خود، حتى در قبال تضمين آمريكا به فلسطينى‏ها پس از خروج رزمندگان ساف، مى‏نويسد:
«عجب اين‏جاست كه على‏رغم فزونى تعداد خارج شدگان نسبت به آن‏چه در توافقنامه مقرر شده بود، اسرائيلى‏ها دو روز بعد از پايان تخليه، مقررات آتش بس را ناديده گرفتند و از روز جمعه 12 شهريور )3 سپتامبر) نفراتى از ارتش به قسمت مسلمان‏نشين غرب بيروت وارد شدند و با اين ادعا كه «گروهى از هواداران ساف خود را مخفى كرده‏اند» در بخش مسكونى «بِئر حَسَن» واقع در شمال فرودگاه، به جستجوى منازل پرداختند؛ ولى بعداً معلوم شد اين اقدام نوعى مقدمه چينى براى عمليات فاجعه‏انگيز ارتش اسرائيل بوده كه متعاقب حادثه قتل بشير جميل در روز 23 شهريور )14 سپتامبر) آغاز شد. چون هنوز ساعتى از اين واقعه نگذشته، ارتش اسرائيل پس از كسب توافق مناخام‏بگين تمام تعهدات قبلى خود را زير پا نهاد و با يورش به غرب بيروت، كنترل كامل پايتخت لبنان را به دست گرفت.»

ترور بشير جميل
روز دوشنبه 1361/6/1 ه.ش )23 اوت 1982 م)، دو روز پس از آن‏كه رزمندگان فلسطينى، سوار بر كشتى از بندر بيروت به ديگر كشورها عزيمت كردند، «بشير جميل» از سردمداران جنايتكار «حزب كَتائِب» (فالانژيست‏ها)، با كمك سر نيزه‏ها و پول اسرائيل، به رياست جمهورى لبنان منصوب شد.
بشير جميل و آرييل شارون، براى آخرين بار در روز يكشنبه 1361/6/21ه.ش )12 سپتامبر 1982م) با يكديگر ديدار كردند. در اين ديدار، هدف شارون اين بود كه هر چه بيشتر نظر مساعد فالانژها را جلب كند و كدورت‏هاى موجود را بر طرف سازد. شارون به دنبال اين بود تا جميل اقدام هماهنگى براى پاكسازى غرب بيروت از بقيه‏ى نيروهاى رزمنده‏ى فلسطينى و مسلمانان لبنانى به عمل آورد.
شارون درخواست كرد كه فالانژها و يگان‏هاى ارتش لبنان دست به عمليات بزنند. جميل از ويران كردن اردوگاه‏هاى آوارگان فلسطينى و تبديل آن‏ها به «باغ وحشى بزرگ» سخن به ميان آورد. جميل كراراً به‏روساى سازمان اطلاعات اسرائيل «موساد»، گفته بود كه «با به دست گرفتن كامل قدرت، مسئله حضور فلسطينيان در لبنان را حل مى‏كند؛ حتى اگر اين كار به معناى توسل به روش‏هاى غير معمول باشد.»
روز سه شنبه 1361/6/23 ه.ش)14 سپتامبر 1982م)، دو روز پس از ديدار با شارون و دادن وعده‏هاى لازم براى قتل عام و سركوب فلسطينيان و مسلمانان، بشير جميل كه به تازگى به رياست جمهورى برگزيده شده بود، به مقر فالانژيست‏ها در محله‏ى «اشرفيّه» بيروت رفت تاضمن ديدار از آن‏جا، براى فعالان و عناصر حزب سخنرانى كرده و در جلسه‏اى هم با حضور فرماندهان نظامى شركت كند و طرح‏هاى پيشنهادى شارون را با آنان مطرح نمايد.
در ساعت 16/30، در حالى كه جميل مشغول سخنرانى در جمع اعضاى حزب كتائب بود و از طرح‏هاى آينده‏ى اين حزب سخن مى‏گفت،بمبى قوى در طبقه‏ى بالا منفجر شد و همه‏ى ساختمان را دود و آتش فراگرفت. ساختمان مقر فالانژ، در اين انفجار در هم فرو ريخت و 27 فالانژيست كشته و 37 تن ديگر به شدت زخمى شدند.
«ناهيك نووِت» از سردمداران رژيم اسرائيل كه اتفاقاً در بيروت بود، به سوى صحنه انفجار شتافت؛ به وى گفته شد كه «بشير جميل زخمى شده ولى نجات يافته است.» اما پنج ساعت پس از انفجار، رهبر فالانژها و رئيس جمهورى منتخب اسرائيل را مرده و در ميان لاشه‏هاى تكه تكه شده‏ى هم حزبى‏هايش يافتند. اين خبر بى درنگ به اسرائيل مخابره شد.
سورى‏ها بلافاصله اعلام داشتند كه اسرائيل مسئول اين كشتار و ترور بوده و قصدش از اين كار، گسترش آشوب در لبنان است؛ ولى‏فالانژها «حبيب شَرتونى» عضو «حزب ملى سوريه» را به اتهام بمب‏گذارى در مقر فالانژها، دستگير كرده و اعلام كردند كه سوريه در پشت اين رويداد قرار دارد.
حبيب شرتونى، خواهرى داشت كه در طبقه‏ى سوم ساختمانى زندگى مى‏كرد كه شعبه‏ى كتائب در اشرفيه، در آن جاى داشت. فالانژها مدعى شدند كه روز قبل از حادثه، از سوى مسئول كنترل كننده‏ى شرتونى در رُم،به او دستور داده شده كه با انفجار بمب در آپارتمان خواهرش كه يك طبقه بالاتر از تالار كتائب بود، جميل را به قتل برساند.
شرتونى خواهرش را از آپارتمان بيرون برد و يك بمب سيصد كيلويى در آن‏جا كار گذاشت و با دستگاه كنترل از راه دور در بام يكى از ساختمان‏هاى نزديك، منتظر ماند و در زمان مقرر بمب را بر سر جميل و فالانژها منفجر كرد.

خروج نيروهاى غربى
آمريكا درست پس از 17 روز كه از استقرار نيروهايش در بيروت مى‏گذشت، با برنامه‏اى از پيش تعيين شده، تفنگدارانش را از بيروت خارج نمود و به اين ترتيب زمينه را براى وقوع يك سرى كشتارهاى دسته‏جمعى وحشيانه و دردناك فراهم كرد؛ زيرا اندكى پس از عقب نشينى تفنگداران آمريكايى، بشير جميل رئيس جمهورى لبنان، در انفجار بمب در مقر كتائب كشته شد و على‏رغم اين‏كه عناصر فلسطينى هيچ رابطه‏اى با ترور نداشته‏اند، اما اسرائيل به بهانه‏ى اين ترور، قرار داد آتش بس را نقض كرد و نيروهايش وارد غرب بيروت شدند و به تعبير جورج بال، راه اردوگاه‏هاى «صبرا» و «شتيلا» را بر روى آدمكشان فالانژ، كاملاً باز كردند.
روز پنجشنبه 18 شهريور )9 سپتامبر)، آمريكا اعلام كرد كه تفنگداران دريايى آمريكا، جمعى نيروهاى چند مليتى، فردا 19 شهريور)10 سپتامبر) يعنى فقط بعد از 16 روز از ورود خود، لبنان را ترك خواهند كرد. بر اساس توافق انجام شده، قرار بود نيروهاى چند مليتى به‏مدت يك ماه بمانند تا امنيت در بيروت برقرار شود.
پيرو اعلام اين خبر از سوى آمريكا، منابع ديپلماتيك غربى در بيروت اظهار داشتند كه نيروهاى فرانسوى و ايتاليايى، بدون نيروهاى آمريكايى، قادر به ماندن در بيروت نيستند. منابع لبنانى اظهار ترديد كردند كه ارتش لبنان و نيروهاى امنيت داخلى بتوانند اوضاع امنيتى پايتخت را بعد از خروج نيروهاى چند مليتى، كنترل كنند. برخى رهبران مذهبى سنّى در بيروت غربى درخواست كردند كه نيروهاى چند مليتى تا پايان مدت مأموريت خود، يعنى تا روز 30 شهريور )21 سپتامبر) باقى بمانند.
شفيق وَزان نخست وزير لبنان، با سفير آمريكا تماس گرفت و از وى خواست كه عزيمت تفنگداران دريايى آمريكا به تعويق بيفتد. در ضمن به او گفت: «عزيمت نيروهاى چند مليتى قبل از موعد مقرر، مغاير طرح تهيه شده توسط فيليپ حبيب است و يكى از مأموريت‏هاى اين نيروها،تضمين سلامت غير نظاميان و فلسطينى‏ها تا زمان باقى ماندن نيروهاى اسرائيلى در اطراف بيروت است».
در اين ميان، بشير جميل، رئيس جمهورى جديد، در همان روز اظهار داشت كه مأموريت نيروهاى چند مليتى پايان يافته و بايد بيروت را ترك كنند.
سرانجام روز جمعه 19 شهريور )10 سپتامبر) واحد آمريكايى بيروت را ترك كرد و در پى آن، واحد ايتاليايى در روز شنبه 20 شهريور)11 سپتامبر)، و آن‏گاه واحد فرانسوى روز دوشنبه 22 شهريور )13سپتامبر)، بيروت را ترك كردند. بدين گونه نيروهاى چند مليتى هشت روز قبل از موعد تعيين شده بر اساس طرح حبيب، از بيروت خارج شدند. آنان رفتند و اسرائيلى‏ها ماندند.
«كاسپار واينبِرگِر» وزير دفاع آمريكا، در كتاب «مبارزه براى صلح يا هفت سال بحرانى» مى‏گويد:
«همواره باور داشتم كه مشاركت آمريكا در نيروهاى چند مليتى در لبنان بى‏فايده است؛ ولى تصميم‏گيران سياسى كاخ سفيد، نگرانى پرزيدنت ريگان را به بازى گرفته و اصرار داشتند كه حضور نظامى ما در لبنان، اهداف آمريكا در اين كشور را تضمين مى‏كند؛ ولى با برجاى گذاشتن چند صد كشته، از لبنان عقب‏نشينى كرديم. بدين ترتيب، يكى از بدترين و رنج‏آورترين دوران پنتاگون را در لبنان طى كرديم.»
اين اظهار نظرها درباره‏ى شكست و عقب نشينى آمريكا از لبنان، تا بدان‏جا پيش رفت كه سياستمداران كاخ سفيد، هر يك مسئوليت اعزام تفنگداران دريايى به بيروت را، به گردن يكديگر انداخته و از زير بار مسئوليت اين امر، شانه خالى كردند.
از ساعت 18 روز سه شنبه 1361/6/23 ه.ش )14 سپتامبر 1982م)، دو ساعت پس از مرگ بشير جميل در انفجار مقر كتائب، تا نخستين ساعت بامداد روز بعد، نيروهاى اشغال‏گر اسرائيلى يك پل‏هوايى ميان اسرائيل و بيروت برقرار كرده و هواپيماهاى نظامى «هركولِس» كه حامل سرباز، اسلحه و مهمات بودند، در فرودگاه بين‏المللى بيروت به زمين نشستند. نيروهاى اشغال‏گر به منظور پوشاندن نقل و انتقالات ارتش اسرائيل و شبه نظاميان فالانژ، در ساعت پنج بامداد در روز چهارشنبه 24 شهريور )15 سپتامبر) وضعيت منع عبور و مرور را در تمامى شهرها و دهكده‏هاى تحت اشغال اعلام كردند.
روز يكشنبه 1361/6/14 ه.ش)5 سپتامبر 1982م)، دو روز بعد از خروج فلسطينى‏ها، نيروهاى اسرائيلى پيش‏روى كرده و موضع جديدى را در نزديكى سفارت كويت كه كاملاً مشرف بر اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلاست،اشغال كردند. «شفيق وزان» نخست وزير لبنان، نسبت به پيش‏روى نيروهاى اشغال‏گر اعتراض كرد و آن را بر خلاف آتش بس توافق شده با فرستاده‏ى آمريكا فيليپ حبيب دانست.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: